“Het lijkt nergens op. Zie je wel, ik kan het niet!” Gefrustreerd gooit mijn zoontje zijn potloden aan de kant en verfrommelt zijn papier. We zitten samen aan tafel te tekenen, als hij plots in tranen uitbarst. Ik vraag hem wat hij niet goed vindt aan zijn tekening. Zijn antwoord: “Het lijkt niet op die van jou. Ik kan geen appel tekenen.”
Daar zaten we; ik apetrots op zijn poging, hij hevig teleurgesteld in zichzelf. Ik vertel hem dat ik ook ooit geen appel kon tekenen, en dat ik daar veel voor heb moeten oefenen. Dat hij mag kijken naar zijn eigen vooruitgang, in plaats van zich te meten met mij, of een willekeurige ander.
Wat ik hem probeer uit te leggen, geldt voor velen van ons. We willen meteen het resultaat zien waar we van dromen, om vervolgens teleurgesteld en gedesillusioneerd achter te blijven. En dat is het recept voor falen, want we geven het op en branden onze handen geen tweede keer.
Wat doe je als iets niet meteen lukt, als het tegenvalt, moeite kost? Ga je door, of denk je “het is niet voor mij, ik kan dit niet, ik heb geen talent”? We zijn opgegroeid in een wereld die schijnbare moeiteloosheid beloont. Het kind dat al vroeg kan rekenen, ondersteunen we om er ‘vooral iets mee te doen’, terwijl we het kind dat er moeite voor doet, maar het net niet redt vertellen dat ‘het beter iets anders kan gaan doen’. De onbedoelde en onbewuste boodschap die we daarmee uitzenden is dat het geen zin heeft om moeite te doen, dat je ofwel talent hebt, of je hebt het niet. Dat toewijding en volharding je nergens zullen brengen als het niet vanzelf gaat. En dat is niet alleen zonde, het is ook schadelijk.
We leren onze kinderen, en onszelf, af dat het de moeite waard is om dingen na te jagen waar je hart van gaat zingen.
We leren af dat we kunnen groeien, kunnen ontwikkelen, kunnen leren, en mogen vallen en opstaan. Dat onze vaardigheden en mogelijkheden niet in steen gehouwen zijn, maar vormbaar en flexibel. We zijn vergeten hoe tegenslag en moeite een katalysator kunnen zijn. We zijn vergeten hoe het voelt om te groeien! Hoe fantastisch het is als iets je eindelijk lukt na talloze “mislukte” pogingen. En het ergste van alles, we zijn vergeten om te spelen! We weten niet meer hoe ontzettend de moeite waard het kan zijn om tijd en toewijding te steken in dingen waarin je niet per se de beste bent (wat betekent het eigenlijk om de beste te zijn? Maar dat is weer een heel ander onderwerp). In dingen die niet direct een einddoel hebben. In dingen die je doet vanuit een innerlijk verlangen in plaats van een drang om te presteren of druk van buitenaf.
Het is een kwestie van perspectief, van kleine stapjes. Door te kijken naar mij, of een willekeurige ander op een ander punt in zijn eigen unieke proces, kwam mijn zoontje tot een pijnlijke conclusie: “Als ik niet kan tekenen zoals mama, heeft het geen zin om het verder te proberen”. Maar als hij zijn tekening had vergeleken met een tekening die hij een jaar eerder maakte, had hij zijn vooruitgang kunnen zien. In dat geval zou hij zien hoe hij gegroeid was in zijn vaardigheden. Dat inzicht zou hem stimuleren vaker te tekenen, om steeds betere appels op papier te krijgen. Hij zou leren dat je de sterren bereikt via de wenteltrap van oefenen en moeite doen en zelden tot nooit in een enorme sprong!
Soms doet het pijn wanneer iets niet lukt, is het vervelend, beangstigend, frustrerend en onzeker. Maar al dit ongemak kan zo de moeite waard zijn. Want hoe groot is de pijn van je pogingen staken en je creatieve dromen begraven?
Om jezelf te trainen in het perspectief van groei en ontwikkeling, kun je je telkens als je iets gemaakt hebt, de volgende vragen stellen:
- wat ging er goed?
- Wat kan er beter?
- Wat heb ik daarvoor nodig?
Een dergelijke positieve evaluatie maakt je blijer, gezonder en creëert een veilige omgeving om je in te ontwikkelen. Falen of een afwijzing is dan niet langer het eindstation. Het is niet het bewijs dat het geen zin heeft. Het is simpelweg één van de treden op die wenteltrap naar de sterren!
Wat heb jij opgegeven omdat het niet in één keer lukte? En hoe zou het zijn om jezelf toestemming te gaan geven om te oefenen? Laat het me weten in een reactie!